Fotodynamische Therapie (PDT)

In het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) wordt fotodynamische therapie toegepast voor een beperkte groep tumoren in het hoofd-halsgebied en voor huidtumoren. Het doel is functiesparend en orgaansparend tumoren te verwijderen.

Wat is PDT?

PDT houdt in dat een fotosensitizer wordt ingespoten, waardoor weefsels lichtgevoelig worden. Er bestaan meerdere stoffen die dit effect hebben, doch momenteel wordt vrijwel altijd temoporfin of meta-tetra(hydroxyphenyl)chlorin (mTHPC) (Foscan® ) gebruikt, omdat dit de optimale verhouding heeft tussen weefselverdeling, halfwaardetijd en penetratie van het gebruikte laserlicht.

Vier dagen na intraveneuze injectie is de Foscan® in de tumor opgehoopt en wordt de tumor in de mond-/keelholte belicht met een laser die rood licht genereert (652 nm golflengte). Het middel verzamelt zich bij voorkeur in kankercellen, maar het wordt niet actief totdat het wordt blootgesteld aan laserlicht met een bepaalde golflengte. Als een laserstraal op het kankergezwel wordt gericht, ontstaan in het weefsel toxische zuurstof radicalen tot circa 1 cm diepte, die de tumorcellen doden. Het laserlicht dat bij PDT wordt gebruikt, wordt gedurende enkele minuten via een optische vezel (glasfiber) gericht op het kankergezwel zodat de juiste hoeveelheid licht wordt afgegeven aan de tumor. Dit betekent dat PDT slechts minimale schade aan normale, gezonde cellen toebrengt.

Indicaties

• Bij kanker in de mondholte en keelholte in een vroeg stadium (tot 0.5 cm diepte infiltratie) kan PDT de tumor bij een meerderheid van de patiënten genezen. Voorwaarde is dat de tumor goed toegankelijk is voor het licht van de glasvezel.
• In een verder gevorderd stadium kan het doel zijn het kankergezwel te verkleinen om de symptomen te verlichten (palliatieve behandeling). In dit geval kan het kankergezwel niet met PDT worden genezen.
• Bij een selectie van patiënten kan PDT gebruikt worden om grotere tumoren met glasvezeldraden te implanteren en dan (interstitieel) te belichten. Dan kan een grotere dieptewerking worden verkregen. Deze vorm van PDT is nog experimenteel.
• Voor patiënten met een tumor in het hoofd-halsgebied waarbij andere behandelingen, zoals radiotherapie en/of chemotherapie niet meer mogelijk zijn, is er de mogelijkheid om deel te nemen aan een studie waarbij PDT toegepast wordt.

Het grote voordeel van PDT is dat er weinig littekenvorming optreedt en deze behandeltechniek dus kan worden herhaald en ook kan worden toegepast bij patiënten die eerder zijn geopereerd en/of bestraald.

Bijwerkingen van PDT

De injectie met Foscan kan iets pijnlijk zijn. Hoewel de sensitizer in de tumor ophoopt, wordt het hele lichaam erg lichtgevoelig, gedurende ten minste 15 dagen. Gedurende deze periode, maar ook erna moeten voorzorgmaatregelen worden getroffen om brandwonden van de huid te voorkomen. Ook moeten de ogen beschermd worden. Gedurende bepaalde tijd na de injectie mogen huid en ogen niet aan direct zonlicht of heldere binnenverlichting blootgesteld worden. Geschikte kleding en oogbescherming is noodzakelijk om fotosensitieve reacties te voorkomen. In de tabel kunt u vinden wat u moet doen om uzelf te beschermen tegen te veel lichtblootstelling. Iedere dag kan de bescherming iets verminderd worden en u krijgt een lichtmeter om zelf de veilige lichthoeveelheid te kunnen meten. Het is echter noodzakelijk om dagelijks meer lichtblootstelling te krijgen omdat anders de stof veel langer in het lichaam aanwezig blijft.

Tot de eventuele andere tijdelijke bijwerkingen van PDT behoren pijn, die met pijnstillers kan worden bestreden, zwelling, problemen met slikken en bloedingen. De pijn is zeer wisselend, doch kan gedurende 2-6 weken vrij hevig zijn.

Behandeling met PDT

48-96 uur na injectie wordt de tumor in de operatiekamer of het behandelcentrum belicht met het rode laserlicht. Het omgevende weefsel wordt afgeschermd en de dosis licht nauwkeurig berekend. De belichting is hooguit enkele minuten en is pijnloos. De pijn treedt meestal pas na enkele dagen op en kan het noodzakelijk maken om tijdelijk pijnstillers te slikken en een neussonde voor de voeding. Afhankelijk van de pijn en slikklachten wordt u 1-10 dagen opgenomen in het ziekenhuis.

Lichtbescherming

U dient zeer voorzichtig dagelijks meer blootgesteld te worden aan licht. Hieronder is een schema weergegeven. Wanneer uw huid geprikkeld wordt of uw ogen pijn gaan doen, betekent dit dat u te veel aan licht bent blootgesteld. Zonnebrandcrèmes geven geen bescherming!