Bestraling (radiotherapie)

Wat is radiotherapie?

Radiotherapie betekent een behandeling met straling. Bij een uitwendige bestraling wordt gebruik gemaakt van een zeer krachtige röntgenstraling. Deze wordt opgewekt in het bestralingstoestel, de lineaire versneller. De straling dringt via de huid diep in het lichaam door.

De straling komt uit de kop van het bestralingstoestel. Hierin bevinden zich afschermingslamellen die in elke positie kunnen worden geschoven, zodanig dat het juiste bestralingsgebied gevormd wordt. Omgevende, gezonde weefsels worden op deze manier zoveel mogelijk afgeschermd.

Hoe werkt radiotherapie?

Het uitgangspunt van de radiotherapie is dat het erfelijk materiaal in de kankercel, het DNA, door de bestraling beschadigd wordt. Gezonde cellen worden ook beschadigd, maar hebben een beter vermogen om zich van deze schade te herstellen. Kankercellen kunnen van deze beschadiging in het DNA niet goed herstellen. Ze verliezen het vermogen zich te delen en sterven af.

Uw behandelaar

U wordt behandeld door een radiotherapeut-oncoloog of een physician assistant. Het is mogelijk dat deze nog in opleiding is. In onze informatie wordt altijd gesproken van behandelaar. Een radiotherapeut-oncoloog is een medisch specialist die patiënten met kanker behandelt met straling. Een physician assistant heeft een masteropleiding afgerond na een medische HBO-studie. Een physician assistant ziet zelfstandig patiënten in nauw overleg met een radiotherapeut-oncoloog. De bestralingen worden uitgevoerd door radiotherapeutisch laboranten.

Radiotherapie bij hoofd-halskanker

Onder hoofd-halskanker worden alle vormen van kanker bedoeld die uitgaan van de vele verschillende weefsels in het hoofd-halsgebied. Veel voorkomend zijn kanker van de tong, de tongbasis, het verhemelte, het strottenhoofd en de stembanden. Afhankelijk van de tumor, de locatie, de grootte en de uitgebreidheid, wordt in overleg met verschillende specialisten besproken welke behandeling het beste ingezet kan worden. Vaak zal dit een operatie en/of een behandeling met bestraling zijn.

Bestralingen kunnen ook gecombineerd worden met chemotherapie of immunotherapie. We noemen dit chemo- of bioradiatie. Hiervoor worden de middelen Cisplatin of Cetuximab gebruikt.

Bestraling na een operatie

Als er na een operatie het vermoeden bestaat dat er nog tumorcellen achtergebleven zijn dan wordt u na de operatie aanvullend bestraald. Uw behandelaar zal dit toelichten.

Bestraling om uw klachten te verlichten

Als de kanker is doorgegroeid en/of uitgezaaid naar andere delen van het lichaam, dan wordt een behandeling hier op aangepast. Geeft de hoofd-halskanker pijnklachten, bloedingen, zwellingen, of dreigt het de luchtwegen af te sluiten, dan kan een bestralingsbehandeling deze klachten verlichten. De tumor wordt door de behandeling kleiner en in zijn groei geremd, maar werkt niet genezend. Dit wordt een palliatieve behandeling genoemd. Uw behandelaar geeft u uitleg over de mogelijkheden en de verwachting van deze behandeling.

Veelgestelde vragen over bestraling

• Is de bestralingsbehandeling pijnlijk?

  Nee. Van de bestraling zelf voelt u niets. U hoort alleen een zoemend geluid op het moment van bestraling. Wel gaat u het effect van de bestraling bemerken, ongeveer twee weken na de eerste bestraling.

• Wanneer gaat mijn behandeling starten?

  We streven ernaar om u binnen tien dagen na de CT-scan te laten starten. Wij berichten u hier zo snel mogelijk over.

• Word ik alle dagen bestraald?

  Nee, in de weekenden en op feestdagen wordt u niet bestraald. In een heel enkel geval, bij onderhoud van een bestralingstoestel of bij veel feestdagen achter elkaar, kan het soms wel in een weekend vallen. Wij brengen u hier tijdig van op de hoogte.

• Er is al een CT-scan van mij gemaakt. Waarom moet dit nog een keer gebeuren?

  Zonder een voorbereidende CT-scan die in ons ziekenhuis gemaakt is, kunnen we niet bestralen. Met de CT-scan wordt het bestralingsgebied bepaald en het bestralingsplan gemaakt. De CT-scan wordt gemaakt in bestralingshouding, met het masker op.

• Mag ik sieraden dragen bij de CT-scan?

  U hoeft alleen sieraden die in het bestralingsgebied liggen af te doen. Dit geldt ook als u bestraald wordt.

• Kan ik voor mijn (klein)kinderen blijven zorgen?

  Ja. U wordt met een krachtige röntgenstraling behandeld. Na de behandeling is alle straling uit uw lichaam verdwenen. De straling wordt niet opgeslagen in uw lichaam.

• Wat kan ik doen om de behandeling zo goed mogelijk door te komen?

  Wij raden u aan om zoveel mogelijk uw dagelijks ritme op te pakken. Licht fysieke inspanning, zoals wandelen of fietsen, kan een positief effect hebben op uw herstel.

• Moet ik extra letten op mijn voeding?

  Tijdens de behandeling gelden de richtlijnen voor gezonde voeding. Deze richtlijnen kunt u vinden op de website www.voedingscentrum.nl. Op de website www.voedingenkankerinfo.nl vindt u ook veel informatie over dit onderwerp. Gebruikt u extra vitamines, preparaten of voedingssupplementen, wilt u dan met uw behandelaar bespreken of u kunt doorgaan met het innemen hiervan?

• Mag ik wijn of bier drinken?

  Alcohol, mits in bescheiden hoeveelheid, heeft geen nadelige invloed op de behandeling. Bij een bestraling van de mond of keel waarbij de straling door de slokdarm gaat, of als u ook chemotherapie krijgt, is het niet verstandig om alcohol te drinken. Dit wordt dan ook afgeraden.

• Mag ik roken tijdens de behandeling?

  Ons advies is te stoppen met roken. Bij sommige behandelingen kan het de werking van de bestraling verminderen.Bovendien verhoogt roken de kans dat u opnieuw kanker krijgt. U kunt in ons ziekenhuis terecht bij de niet-meer-rokenpoli. Vraag uw behandelaar hiernaar.

• Mag ik auto blijven rijden?

  Dit is afhankelijk van uw situatie en uw behandeling. Bespreek dit vooral met uw behandelaar.

• Kan ik blijven werken tijdens de behandeling?

  Ook dit is afhankelijk van uw situatie en uw behandeling. U kunt dit het beste bespreken met uw behandelaar, huisarts of bedrijfsarts.